Nkịta ọ̀ na-aghọta mmadụ?

Kemgbe ọtụtụ puku afọ, nkịta bụ ezigbo enyi mmadụ. Ha na anyị na-ebi ma na-arụkọ ọrụ na ọbụna bụrụ ndị òtù ezinụlọ anyị, mana ha ghọtara okwu na mmetụta anyị? Ruo ogologo oge, n'agbanyeghị na ndị na-azụ nkịta na-ekwu na ọ dị iche, ndị ọkà mmụta sayensị echewo na mgbe nkịta dị ka ọ na-aghọta onye nwe ya, ọ na-egosipụta naanị ụkpụrụ omume nke mmụta, na onye nwe ya na-ekwu nanị na ọ bụ àgwà mmadụ. Ma nnyocha e mere n’oge na-adịbeghị anya welitere ajụjụ nke ma nkịta ọ̀ na-aghọta mmadụ na okwu mmadụ.

Nnyocha na usoro ọgụgụ isi na nkịta

N'agbanyeghị na ihe a kpọrọ mmadụ maara ogologo na mmekọrịta chiri anya dị n'etiti nwoke na nkịta, nchọpụta na usoro nke iche echiche na ozi nhazi na nkịta bụ a pụtara ọhụrụ onu. N'akwụkwọ ya How Dogs Love Us, ọkà mmụta akwara ozi Gregory Burns nke Mahadum Emory kpọrọ Charles Darwin dị ka onye ọsụ ụzọ n'ọhịa na 1800s. Darwin dere ọtụtụ ihe gbasara nkịta na otu ha si egosipụta mmetụta uche n'asụsụ ahụ n'ọrụ nke atọ ya, The Expression of the Emotions in Man and Animals. Phys.org na-akọwapụta ọmụmụ ihe mbụ nke ọgbara ọhụrụ, nke Duke University Associate Prọfesọ nke Evolutionary Anthropology Brian Hare mere na 1990, mgbe ahụ nwa akwụkwọ gụsịrị akwụkwọ na Mahadum Emory. Agbanyeghị, mpaghara nyocha a nwetara ezigbo ewu ewu naanị na 2000. N'oge a, a na-eme nchọpụta ọhụrụ banyere otú nkịta si aghọta asụsụ mmadụ, mmegharị ahụ, na mmetụta uche nke ọma mgbe niile. Ugbo a aghọwo ihe ewu ewu nke na Mahadum Duke meghere ngalaba pụrụ iche a na-akpọ Canine Cognition Center n'okpuru nduzi Dr. Hare.

Nkịta ọ na-aghọta ndị mmadụ?

Yabụ, kedu ihe si na nyocha niile emere? Nkịta ọ na-aghọta anyị? Ọ dị ka ndị nwe nkịta bụ ndị kwuru na nkịta ghọtara na ha ziri ezi, ma ọ dịkarịa ala n'akụkụ ụfọdụ.

Ịghọta okwu

N'afọ 2004, akwụkwọ akụkọ Science bipụtara nsonaazụ nke ọmụmụ metụtara oke collie aha ya bụ Rico. Nkịta a meriri ụwa sayensị, na-egosipụta ikike dị ịtụnanya ngwa ngwa ịghọta okwu ọhụrụ. Ịghọta ngwa ngwa bụ ikike ịmepụta echiche na-enweghị isi nke ihe okwu pụtara mgbe a nụchara ya, nke bụ àgwà ụmụaka na-eto eto mgbe ha malitere ịmepụta okwu. Rico mụtara aha ihe karịrị 200 dị iche iche, mụta ịmata ha n'aha ma chọta ha n'ime izu anọ nke nzukọ mbụ.

Nnyocha e mere n'oge na-adịbeghị anya nke Mahadum Sussex dị na England gosiri na ọ bụghị nanị na nkịta na-aghọta mmetụta mmetụta uche n'okwu anyị, kamakwa na-enwe ike ịmata ọdịiche dị na okwu ndị nwere ezi uche na ndị na-enweghị isi. Nsonaazụ nke ọmụmụ 2014 nke e bipụtara na magazin bụ Current Biology kwadoro na nkịta, dị ka ụmụ mmadụ, na-eji akụkụ dị iche iche nke ụbụrụ na-edozi akụkụ ndị a nke okwu. Kpọmkwem, a na-eji akụkụ aka nri nke ụbụrụ ahazi ihe mgbaàmà mmetụta uche, a na-ejikwa aka ekpe na-ahazi ihe okwu pụtara.

Ịghọta asụsụ ahụ

Nnyocha 2012 sitere na magazin PLOS ONE kwadoro na nkịta na-aghọta ihe gbasara mmekọrịta mmadụ na ibe ya ruo n'ókè ebe ha nwere ike imetụta ha. N'oge ọmụmụ ihe, a na-enye anụ ụlọ abụọ nri dị iche iche. Ọtụtụ nkịta na-ahọrọ nke ka ukwuu n'onwe ha. Ma mgbe ndị mmadụ tinyere aka, ọnọdụ ahụ gbanwere. Ọ bịara pụta ìhè na nzaghachi mmadụ dị mma na akụkụ dị nta nwere ike ime ka ụmụ anụmanụ kwenye na ọ dị mma ịhọrọ ya.

N'ime ọmụmụ 2012 ọzọ e bipụtara n'akwụkwọ akụkọ Current Biology, ndị nchọpụta Hungary mụrụ ike nke nkịta ịkọwa ụdị nkwurịta okwu dị nro. N'oge ọmụmụ ihe, e gosiri ụmụ anụmanụ abụọ dị iche iche nsụgharị nke otu video. Na nsụgharị nke mbụ, nwanyị ahụ lere nkịta anya wee kwuo okwu ndị a: "Hi, nkịta!" n'olu ịhụnanya tupu elepụ anya. Ụdị nke abụọ dị iche na nwanyị ahụ na-eleda anya mgbe niile ma na-ekwu okwu n'olu dara ụda. Mgbe ị na-ekiri ụdị vidiyo mbụ, ndị nkịta lere nwanyị ahụ anya wee soro anya ya. Dabere na nzaghachi a, ndị nchọpụta kwubiri na nkịta nwere ikike nghọta dị ka ụmụaka dị n'agbata afọ isii na ọnwa iri na abụọ iji mata kọntaktị kpọmkwem na ha na ozi a gwara ha.

Nke a eleghị anya ọ bụghị mkpughe nye Dr. Hare nke Canine Cognition Center na Mahadum Duke, bụ onye mere nyocha nke ya na nkịta dịka onye isi na Mahadum Emory na 1990s. Dị ka Phys.org si kwuo, nchọpụta Dr. Hare egosila na nkịta dị mma karịa ụmụ nwanne anyị nso, chimpanzees, na ọbụna ụmụaka, na ịghọta echiche aghụghọ dị ka ntụnye mkpịsị aka, ọnọdụ ahụ, na mmegharị anya.

Ghọta mmetụta uche

N'afọ gara aga, ndị dere otu nnyocha e bipụtara na magazin bụ Biology Letters of the Royal Society of London (British Royal Society), kọrọ na ụmụ anụmanụ na-enwe ike ịghọta mmetụta nke ndị mmadụ. Nsonaazụ nke mmekorita dị n'etiti ndị na-eme nchọpụta sitere na Mahadum Lincoln na United Kingdom na Mahadum Sao Paulo dị na Brazil, nchọpụta ahụ na-akwado na nkịta na-emepụta ihe ngosi uche nkịtị nke ọnọdụ mmetụta uche dị mma na nke na-adịghị mma.

N'oge ọmụmụ ihe, e gosiri nkịta ihe oyiyi nke ndị mmadụ na nkịta ndị ọzọ na-ele anya obi ụtọ ma ọ bụ iwe. Ngosipụta nke onyonyo a sonye na ngosipụta nke obere vidiyo na ụda obi ụtọ ma ọ bụ iwe / iwe iwe. Mgbe mmetụta mmetụta nke ụda olu ahụ gosipụtara kwekọrọ na mmetụta ahụ e gosiri na foto a, anụ ụlọ ahụ na-etinye oge dị ukwuu karị n'ịmụ ọdịdị ihu dị na foto a.

Dị ka otu n'ime ndị nchọpụta ahụ si kwuo, Dr. Ken Guo nke Ụlọ Akwụkwọ Mahadum Lincoln nke Psychology, "Nnyocha ndị gara aga egosiwo na nkịta na-enwe ike ịchọpụta mmetụta uche mmadụ dabere na ihe ndị dị ka ọdịdị ihu, ma nke a abụghị otu ihe ahụ na ịmata mmetụta uche. "dị ka saịtị ahụ si kwuo. Sayensị kwa ụbọchị.

Site na ijikọ ụzọ nghọta abụọ dị iche iche, ndị nyocha ahụ gosipụtara na nkịta nwere ikike nghọta ịghọta na ịghọta mmetụta ndị mmadụ.

Gịnị mere nkịta ji aghọta anyị?

Ihe mere anụ ụlọ ji enwe ike ịghọta anyị ka bụ ihe omimi, ma ọtụtụ ndị nchọpụta na-atụle ikike a sitere na evolushọn na ihe dị mkpa. Nkịta na ụmụ mmadụ na-akpachi anya kemgbe ọtụtụ puku afọ, ka oge na-agakwa na-adabere na mmadụ karịa ụdị anụmanụ ọ bụla ọzọ. Ikekwe ịzụlite na-ekerekwa òkè, nke a na-ahọrọ nkịta na-adabere na ụfọdụ ikike nghọta doro anya. N'ọnọdụ ọ bụla, o doro anya na ndị nwere mmekọrịta chiri anya na ịdabere na mmadụ, n'oge na-adịghị anya na-azụlite ikike ịghọta anyị na ịgwa anyị okwu.

Kedu ihe nke a pụtara nye gị na nwa nkita gị?

Ugbu a na ị maara nke ọma na anụ ụlọ gị nwere ike ịghọta ọ bụghị naanị okwu na iwu ọnụ, kamakwa mmetụta mmetụta uche, kedu ihe dị iche na nke ahụ? Nke mbụ, ọ na-enye gị obi ike na nwa nkita gị nwere ike ịmụta ọ bụghị naanị iwu "Nọdụ ala!", "Guzo!" na "Paw!" Nkịta nwere ikike dị ịtụnanya iburu ọtụtụ narị okwu n'isi, dị ka Rico, a kpọtụrụ aha n'elu, na Chaser, Border Collie, onye mụtara ihe karịrị 1 okwu. Chaser nwere ikike dị egwu iburu mkpụrụokwu ọhụrụ ngwa ngwa ma nwee ike ịchọta ihe egwuregwu ụmụaka n'aha ya. Ọ bụrụ na ị rịọ ya ka ọ chọta n'ime ihe eji egwuri egwu mara ya ihe aha ya na-amaghị, ọ ga-aghọta na ihe egwuregwu ọhụrụ ahụ ga-ejikọta ya na aha ọhụrụ ọ na-amaghị. Ikike a na-egosi na ndị enyi anyị nwere ụkwụ anọ mara oke mma.

Ajụjụ ọzọ a na-eleba anya na ọmụmụ nke ikike ọgụgụ isi nke nkịta bụ ma ha nwere ike ịghọta ihe ndị mmadụ na-eme. Ị chọpụtala na mgbe ị na-enwe ụbọchị siri ike, nkịta na-agbalị ịbịaru gị nso ma na-emetụ ya aka ugboro ugboro? N'ụzọ dị otú a, ọ chọrọ ịsị: "Aghọtara m na ị na-enwe ihe isi ike ụbọchị, na achọrọ m inye aka." Ọ bụrụ na ị ghọtara nke a, ọ na-adịrị gị mfe ime ka mmekọrịta sie ike, n'ihi na ị maara otú e si emeghachi omume n'ọnọdụ mmetụta uche nke ibe gị ma na-ekerịta ọṅụ na mwute - dịka ezi ezinụlọ.

Nkịta ọ na-aghọta anyị? Obi abụọ adịghị ya. Ya mere, oge ọzọ ị na-agwa anụ ụlọ gị okwu ma chọpụta na ọ na-ege gị ntị nke ọma, jide n'aka na nke a abụghị ihe i chere. Nkịta gị anaghị aghọta okwu ọ bụla, ọ maghịkwa ihe ọ pụtara, mana ọ maara gị karịa ka ị chere. Ma nke ka mkpa, anụ ụlọ gị nwere ike ịghọta na ị hụrụ ya n'anya, n'ihi ya, echela na ịgwa ya okwu banyere ịhụnanya gị enweghị isi.