Top 10 nnukwu nchọpụta ihe ochie

Archaeology bụ otu n'ime ndị kasị ịtụnanya sayensị, n'ihi na ọ na-enye anyị ohere ịmụta ọtụtụ amaghị (na mgbe ụfọdụ na mbụ na-apụghị ichetụ n'echiche) nkọwa nke akụkọ ihe mere eme nke mmadụ ekele foduru nke ihe onwunwe omenala anakọtara bit site bit.

Onye ọkà mmụta ihe ochie bụ ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ onye nchọpụta na onye ọkà mmụta sayensị na-ahụ maka nyocha atụgharị n'ime otu. Site n'ọkpụkpụ abụọ na iberibe ígwè nchara, ọ nwere ike ikpebi ihe mere n'ebe a ọtụtụ narị afọ, ma ọ bụrụ na ọ bụghị ọtụtụ puku afọ gara aga.

Anyị ọgaranya akụkọ ihe mere eme na-ekpughe onwe ya ekweghiekwe, nke nta nke nta: mgbe ụfọdụ naanị a ịrịba nchoputa na-ewe a otutu nke omume na ike anụ ahụ na a nnukwu ego nke oge. N'ihi ya, nsonaazụ na-aba uru ma na-adọrọ mmasị karị.

Nke a bụ naanị 10 n'ime nchọpụta ihe ochie kachasị mkpa na akụkọ ihe mere eme nke sayensị a.

10 Akara Clay nke Barọk

Otu n’ime ihe ndị kasị baa uru n’oge na-adịbeghị anya sitere n’ihe ọmụmụ ihe ochie a na-akpọ “Akwụkwọ Nsọ” bụ akara nke Barọk ben-Neria.

Ọ bụghị nanị na Barọk bụ enyi na onye inyeaka nke Jeremaịa onye amụma (na, n'oge a, odeakwụkwọ ya), kamakwa onye dere akụkọ ndụ nke nwoke a maara ihe.

Achọpụtara akara ahụ na 1980 site n'aka ọkà mmụta ihe ochie nke Israel bụ Nachman Avigad. O nwere ihe odide - "lbrkyhw bn nryhw hspr", nke putara "Baruk, nwa Neriah, ode-akwukwọ".

Ma site n'ụzọ, mgbe ahụ, ndị Juu ka na-eji ihe ịrịba ama Hibru ede, kama ha ji angular leta yiri nke Finishia. Akara akara ndị dị otú ahụ (n'ụdị obere ihe na-akpụ akpụ na aha a pịrị na ya na nke a na-eyi n'olu n'olu) jere ozi n'ụwa oge ochie dị ka mbinye aka, nke a na-etinye n'elu ntụ ọka mmiri mmiri nke na-emechi nkwekọrịta ma ọ bụ ihe ọzọ dị mkpa. akwụkwọ e dere na akpụkpọ anụ.

9. Ọbá akwụkwọ Nag Hammadi

Na 1945, onye ọrụ ugbo bụ́ Mohammed Ali Samman na mberede chọtara nchịkọta nke koodu ochie 12 e dere na papyrus dị nso n'obodo Nag Hammadi (Ijipt) (naanị mpempe akwụkwọ 13 fọdụrụ na codex nke asatọ), bụ́ nke meghere mkpuchi nzuzo nke kpuchiri narị afọ mbụ. nke Iso Ụzọ Kraịst.

Ndị ọkọ akụkọ ihe mere eme achọpụtala na e nwere ederede 52 na koodu ndị ahụ, nke 37 na-amaghị na mbụ, na ndị ọzọ achọpụtalarị n'ụdị nsụgharị gaa n'asụsụ ndị ọzọ, nhota, ntụaka, wdg.

Ihe odide ndị ahụ gụnyere ọtụtụ Oziọma, akụkụ nke akwụkwọ Plato “The State”, yana akwụkwọ ndị wezugara nnọọ onwe ha n'ozizi Ndị Kraịst ọgbara ọhụrụ ma megidere Akwụkwọ Nsọ.

Dị ka ndị ọkọ akụkọ ihe mere eme si kwuo, e mere papyri ndị a na narị afọ nke XNUMX BC. na nke ndị mọnk nke ebe obibi ndị Kraịst dị nso zoro ezo nke ọma mgbe Archbishọp Aleksandria Athanasius I the Great nyere iwu ka e bibie ihe odide niile na-abụghị nke akwụkwọ nsọ. Ugbu a, edobere koodu ndị a na ụlọ ihe ngosi nka Cairo.

8. Nkume Paịlet

Anyị niile nụrụ akụkọ banyere mkpọgidere Kraịst n’obe ma anyị makwa onye mara ya ikpe ọnwụ a na-egbu mgbu. Ma ruo n’afọ 1961, e nweghị ihe àmà na-egosi na Pọntiọs Paịlet (onye ọchịchị Judia) dị adị n’ezie dị ka onye dị ndụ, ọ bụghịkwa ndị dere Agba Ọhụrụ chepụtara ya.

N'ikpeazụ, n'oge a gwupụtara ihe na Sesaria, onye ọkà mmụta ihe ochie nke Ịtali bụ Antonio Frava chọtara nnukwu efere dị larịị n'azụ ụlọ ihe nkiri amphitheater, bụ nke ọ gụrụ ihe odide Latin bụ "Tiberium ... Pọntiọs Paịlet, onye isi nke Judia ... raara onwe ya nye ...".

Ya mere, nke mbụ, ọ bịara doo anya na Paịlet bụ onye akụkọ ihe mere eme n'ezie, na nke abụọ, na ọ bụghị onye ọchịchị, kama ọ bụ onye isi (n'oge ahụ, Otú ọ dị, ọrụ na ikike nke ndị nwere ọnọdụ abụọ a n'ógbè ndị Rom. fọrọ nke nta ka ọ bụrụ otu).

Nkume Paịlet dị ugbu a n’ebe a na-edebe ihe mgbe ochie nke Izrel dị na Jeruselem.

7. dinosaur fossils

Ugbu a ọ dịghị onye ga-ekwu n'ezie mgbe mbụ ndị mmadụ chọtara ọkpụkpụ dinosaur, ma akwụkwọ akụkọ mbụ e dekọrọ banyere nchọpụta nke ihe fọdụrụ nke dinosaur oge ochie mere na 1677, mgbe prọfesọ Oxford Robert Plott, bụ onye nwetara nnukwu femur nke anụmanụ a na-amaghị, buru ụzọ kpebie. na nke a bụ akụkụ nke otu enyí, nke ndị Rom wetara na Britain, ma mesịa bịa na nkwubi okwu na ndị a bụ ihe fọdụrụ nke onye mmehie nke riri mmiri n'oké Iju Mmiri ahụ.

(Site n'ụzọ, ruo na narị afọ nke XNUMX, ndị mmadụ na-ewerekarị ọkpụkpụ dinosaur dị ka ihe fọdụrụ nke ndị dike Akwụkwọ Nsọ, mana ndị China, bụ ndị tụgharịrị na ha kacha nso n'eziokwu ahụ, kpọrọ ha ọkpụkpụ dragọn na ọbụna na-ekwu na ha nwere ọgwụgwọ ọgwụgwọ) .

Nyere na ndị nọ na Europe ruo n'oge na-adịbeghị anya ji okpukpe kpọrọ ihe, ha apụghị ọbụna iche na ihe ndị dị otú ahụ buru ibu e kere eke dịbu n'ụwa (ọ bụ ezie na Onyenwe anyị kere).

Ọfọn, ugbua na 1824, onye Britain na-ahụ maka mbara ala na ọkà mmụta ihe omimi bụ William Buckland buru ụzọ kọwaa ma kpọọ ụdị dinosaur ọ chọpụtara - megalosaurus (ya bụ, "nnukwu ngwere"). Okwu ahụ bụ "dinosaur" pụtara naanị na 1842.

6. Pompeii

N'okwu banyere aha "Pompeii", onye ga-echeta ozugbo eserese a ma ama nke Karl Bryullov "Ụbọchị Ikpeazụ nke Pompeii", onye - ihe nkiri na-adịbeghị anya "Pompeii" na Kit Harington.

N'ọnọdụ ọ bụla, ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ onye ọ bụla nụrụ banyere obodo a, nke Vesuvius bibiri na njedebe nke October 79 AD (ma ọ bụghị onye ọ bụla maara na obodo abụọ ọzọ nwụrụ na Pompeii - Herculaneum na Stabiae).

Achọpụtara ha naanị site na ndabara: na 1689, ndị ọrụ na-egwu ala sụrụ ngọngọ n'elu mkpọmkpọ ebe nke ụlọ ochie, na mgbidi nke e nwere ihe odide nke okwu ahụ bụ "Pompeii". Ma ha chere nnọọ na nke a bụ otu n'ime obodo ndị Pompey Ukwu ahụ.

Naanị na 1748, e gwupụtara ala n'ebe a, onye ndú ha bụ onye injinia RJ Alcubiere chere na ọ chọtara Stabiae. Ọ bụ naanị ihe nwere mmasị na ihe ndị nwere uru nka, o bibiri ndị ọzọ (ruo mgbe ndị ọkà mmụta ihe ochie kpasuru eziokwu a iwe).

N'afọ 1763, o mechara doo anya na obodo ahụ a chọtara abụghị Stabiae, kama ọ bụ Pompeii, na 1870, ọkà mmụta ihe ochie bụ Giuseppe Fiorelli chere na ọ ga-ejupụta na plasta oghere ndị fọdụrụ n'ebe ndị nwụrụ anwụ ma kpuchie ya na oyi akwa nke mmadụ na ntụ ntụ. anụ ụlọ, si otú ahụ na-enweta ihe nkedo ọnwụ ha kpọmkwem.

Ka ọ dị ugbu a, Pompeii ka e gwupụtara ihe dịka 75-80%.

5. Mpịakọta Osimiri Nwụrụ Anwụ

Na otu onye ọzọ chọtara site na ngalaba nke nkà mmụta ihe ochie nke "Akwụkwọ Nsọ", nke dị oke mkpa maka ndị ọkà mmụta sayensị na-amụ mmalite na ozizi nke okpukpe ụwa (na nke a, okpukpe ndị Juu na oge mbụ nke Ndị Kraịst).

Onye ọzụzụ atụrụ nkịtị chọtara akwụkwọ 972, bụ́ ndị e dere karịsịa na akpụkpọ anụ (na akụkụ ụfọdụ na papaịrọs), na mberede, n'ọgba ndị Qumran dị n'Oké Osimiri Nwụrụ Anwụ. Akara akụkụ dị mkpa n'ime ha maka nchekwa na arịa seramiiki.

Na nke mbụ ya, a chọtara akwụkwọ mpịakọta ndị a bara uru na 1947, ma a ka na-achọpụta ha site n'oge ruo n'oge. Oge okike ha dị ihe dịka 250 BC. tupu 68 AD

Akwụkwọ ndị ahụ dị iche na ọdịnaya: ihe dị ka otu ụzọ n'ụzọ atọ n'ime ha bụ ihe odide Akwụkwọ Nsọ, ebe ndị ọzọ bụ apocrypha (nkọwa nke akụkọ ihe mere eme dị nsọ nke na-abụghị nke akwụkwọ akụkọ), ihe odide nke ndị edemede okpukpe na-amaghị, nchịkọta nke iwu ndị Juu na iwu nke ndụ na omume na obodo, wdg. .

N'afọ 2011, ụlọ ihe ngosi nka nke Israel weputara ọtụtụ n'ime ederede ndị a (site na nkwado nke Google) ma tinye ha na ịntanetị.

4. Tutankhamun's Tomb

Aha "Tutankhamun" bụkwa nke amara nke ọma. Achọpụtara na 1922 na Ndagwurugwu Ndị Eze na mpaghara Luxor, ili nke 4 nke obere Fero, nke e zuru ohi ugboro abụọ n'oge ochie, mana ọ nọgidere na-enwe ọtụtụ ihe bara uru, ghọrọ otu n'ime ihe ndị kasị ukwuu na-achọta ọ bụghị nanị na. ngalaba nke Egyptology, kamakwa na ụwa dum nkà mmụta ihe ochie .

Ọ nwere ọtụtụ ihe ịchọ mma, ihe ndị dị n'ụlọ, na, n'ezie, ihe omume ndị na-eso Fero gaa "ụwa ka mma".

Ma isi akụ bụ sarcophagus nke Tutankhamen, nke a na-echekwa mama ya nke ọma. Ọkà mmụta ihe ochie na onye Ijipt bụ́ Howard Carter na George Carnarvon, bụ́ onye nwe na onye nchịkọta ihe nke Britain bụ́ onye chịkọtara ihe ochie, chọtara ili a.

Site n'ụzọ, n'ihi esemokwu banyere ebe a ga-echekwa ụkpụrụ ndị a chọtara - na Egypt n'onwe ya ma ọ bụ na Britain (ala nna nke ndị nchọpụta), mmekọrịta dị n'etiti mba abụọ a fọrọ nke nta ka ọ daa mbà, na Carter fọrọ nke nta ka ọ chụpụ ya n'Ijipt ruo mgbe ebighị ebi.

3. Ọgba Altamira

E nwere ọnụ ọgụgụ dị ukwuu nke ọgba n'ógbè Cantabria nke Spain, ya mere, mgbe na 1868 onye dinta Modest Cubillas Peras chọtara nke ọzọ n'akụkụ obodo Santillana del Mar (ọ fọrọ nke nta ka ọ bụrụ nbibi kpuchiri ọnụ ụzọ ya), ọ dịghị onye kwadoro nke ukwuu. mkpa na nke a.

Ma na 1879, ọkà mmụta ihe ochie bụ́ Marcelino Sanz de Sautuola kpebiri ịmụ ya. Nwa ya nwanyị bụ Maria dị afọ 9 nọnyeere ya, dịka otu nsụgharị si kwuo, ọ bụ ya dọọrọ uche nna ya na eserese polychrome mara mma nke dị n'elu ụlọ nke ọgba ahụ, na-eti "Papa, ehi!"

Ọ tụgharịrị na bison, ịnyịnya, anụ ọhịa, wdg e gosipụtara na mgbidi na vaults nke ọgba Altamira sitere na 15 ruo 37 puku afọ, na ha bụ nke Upper Paleolithic oge. A na-eji unyi, ocher na agba eke ndị ọzọ na-ese "Ehi".

Ruo ogologo oge, ndị ọkà mmụta ihe ochie ndị Spen gbalịrị igosi na Sautuola bụ onye aghụghọ. Ọ dịghị onye nwere ike ikweta na ndị oge ochie ji nkà sere ụmụ anụmanụ otú ahụ.

Altamira abụrụla saịtị UNESCO World Heritage Site kemgbe 1985.

2. nkume rosetta

Na 1799, na nso obodo Rosetta dị n’Ijipt (nke bụ́ Rashid ugbu a), a chọtara otu steeli nkume, bụ́ nke e ji ihe odide n’asụsụ atọ kpuchie elu ya.

Ọ bụ onye isi ndị agha France chọpụtara ya (cheta mkpọsa ndị Ijipt nke Napoleon I) Pierre-Francois Bouchard, bụ onye duziri n'iwu Fort Saint-Julien na Naịl Delta.

N'ịbụ onye gụrụ akwụkwọ, Bouchard ghọtara mkpa ọ dị n'ịchọta ma ziga ya na Cairo, na Institute of Egypt (meghere site n'usoro nke Napoleon otu afọ gara aga). N'ebe ahụ, ndị ọkà mmụta ihe ochie na ndị ọkà mmụta asụsụ na-amụ stele ahụ, bụ ndị chọpụtara na ihe odide ahụ, nke e mere n'asụsụ Ijipt oge ochie (ma mee na hieroglyphs), n'okpuru ebe a - na akwụkwọ edemede Demotic ka ukwuu, na ọbụna n'okpuru - na Greek oge ochie, raara onwe ya nye. nye Ptolemy V Epiphanes nke ndị ụkọchukwu Ijipt kere ya na 196 BC AD

Ebe ọ bụ na ihe iberibe atọ ahụ pụtara bụ otu, ọ bụ Rosetta Nkume ghọrọ ebe mmalite maka ịkọwapụta hieroglyph ndị Ijipt oge ochie (iji atụnyere nke mbụ ha na ederede Greek oge ochie).

Ma n'agbanyeghị na ọ bụ naanị akụkụ nke stele nwere hieroglyphs mebiri emebi, ndị ọkà mmụta sayensị jisiri ike nwee ihe ịga nke ọma. Rosetta Stone dị ugbu a na British Museum.

1. gorge ochie

Olduvai Gorge (ihe dị kilomita 40 gbatịrị n'akụkụ ugwu Serengeti dị na Tanzania, 20km site na Ngorongoro Crater) bụ ebe dị na njedebe 1950 na mmalite 1960. Ndị ọkà mmụta ihe ochie a ma ama bụ Louis na Mary Leakey chọpụtara ọkpụkpụ nke onye bu ụzọ nke oge a - "nwoke aka" (homo habilis), yana ihe fọdụrụ nke ụdị nnukwu ape (Australopithecine) na mgbe e mesịrị Pithecanthropus.

Afọ nke ihe ochie kachasị ochie karịrị nde afọ 4. Ọ bụ ya mere e ji were Olduvai dị ka ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ "ụlọ ụmụ mmadụ." Site n'ụzọ, na 1976, ebe a na Olduvai, Mary Leakey na Peter Jones chọpụtara na ama akara ukwu na-egosi na ndị nna nna anyị jere ije ogologo ugbua 3,8 nde afọ gara aga.

Ọtụtụ n'ime ihe nchoputa ndị a dị ugbu a na Olduvai Goj Museum of Anthropology and Human Evolution, nke mepere na 1970 n'ala ebe nchekwa nchekwa Ngorongoro nke Mary Leakey nwere.