Kedu ka nkịta si echeta mmadụ?

Ọ na-esiri onye nwere anụ ụlọ ike iche n'echiche ndụ ya na-enweghị ezigbo enyi nwere ụkwụ anọ. Ma olee otú e si hazie ncheta ha ma nkịta na-echeta ndị nweburu ha?

N'ezie, ndị ọkà mmụta sayensị ka ga-eme ọtụtụ nyocha na ntụziaka a, ma taa enweelarị ụfọdụ data na ebe nchekwa nkịta.

Ogologo oge ole ka nkịta na-echeta

Na nkịta nwere ihe ncheta site n'oge gara aga egosilarị. Otú ọ dị, ndị nchọpụta amụbeghị nkọwa niile, dịka ọmụmaatụ, otú anụ ụlọ si echeta ihe ụfọdụ.

Adam Miklosi, bụ́ onye isi ngalaba na-ahụ maka nkà mmụta ihe ọmụmụ na Mahadum Eötvös Lorand dị na Hungary, na-ekwu n'akwụkwọ akụkọ maka Dog Fancy, sị: “E nwere ọtụtụ akụkọ ifo banyere ebe nchekwa nkịta, ma a ka mebeghị nyocha nnwale.

N'ụzọ dị mma, nyocha n'ime ebe nchekwa canine na-aga n'ihu, gụnyere na Duke Canine Cognitive Research Center na Mahadum Duke, na-achọ azịza nye ajụjụ ndị a: Kedu usoro echiche nke nkịta na-eji aghọta ma ọ bụ cheta ihe omume? Nkịta niile na-aghọta ma na-echeta ihe omume n'otu ụzọ ahụ? Enwere ọdịiche dị n'usoro n'etiti ụdị dị iche iche? Azịza nye ajụjụ ọ bụla n'ime ajụjụ ndị a nwere ike ime ka nchọpụta dị ịtụnanya.

Ụdị ebe nchekwa na nkịta

N'ihi enweghị ihe ọmụma gbasara etu ụbụrụ nkịta si "cheta" ihe omume, mgbe ị na-agbalị ịza ajụjụ a "Nkịta ọ na-echeta onye nwe ya?" ezigbo ajụjụ na-esochi ga-abụ: "Olee otu ị ga-esi chọpụta?" 

Nkịta bụ ezigbo anụmanụ na-anwale ule, nke na-enye ndị ọkachamara ohere iwepụta ozi dabere na ụkpụrụ omume ha.

A maara na nkịta nwere ọgụgụ isi nke ukwuu, mana emebeghị nyocha zuru oke iji chọpụta ọdịiche dị na ikike nchekwa n'etiti ụdị anụmanụ. N'ozuzu, nkịta na-egosipụta ụdị ikike ọgụgụ isi dị iche iche, gụnyere ndị a:

na ebe nchekwa

Anụ ụlọ nwere ebe nchekwa dị mkpụmkpụ. "Nkịta na-echefu ihe omume n'ime nkeji abụọ," ka National Geographic si kwuo, na-ehota ihe ọmụmụ 2014 mere na ụmụ anụmanụ sitere na oke ruo na aṅụ. Anụmanụ ndị ọzọ, dị ka dolphins, nwere ncheta ogologo oge. Mana ọ dị ka nkịta anaghị enwe ncheta nke na-adịru ogologo oge karịa nkeji abụọ ahụ.

Associative na episodic ebe nchekwa

N'agbanyeghị enweghị ikike nchekwa, nkịta dị ike na ụdị ebe nchekwa ndị ọzọ, gụnyere mkpakọrịta na episodic.

Ebe nchekwa mmekọrịta bụ ụzọ ụbụrụ si eme njikọ n'etiti ihe omume abụọ ma ọ bụ ihe. Dịka ọmụmaatụ, ọ nwere ike isi ike itinye nwamba n'ụgbọ ebu n'ihi na ọ na-ejikọta ya na ileta dọkịta anụmanụ. Nkịta ahụ na-ahụkwa eriri ahụ ma mara na oge eruola ịga ije.

Ebe nchekwa episodic bụ ebe nchekwa nke ihe mere gị onwe gị ma jikọta ya na ịmara onwe gị.

Ruo n'oge na-adịbeghị anya, a na-eche na ọ bụ naanị mmadụ na ụfọdụ anụmanụ nwere ihe ncheta dị egwu. Ihe akaebe dị n'akụkọ ihe mere eme egosiwo na nkịta nwere ikike a, mana nchọpụta dị egwu nke Current Biology ewepụtala "ihe akaebe maka ebe nchekwa ihe na nkịta." Otu ndị ọkà mmụta sayensị zụrụ nkịta ka ha ghara imeghachi iwu ndị dị ka “agbada” kama ime nke a.

Dị ka ụfọdụ data si kwuo, ọzụzụ nkịta maka mmepe nke ikike ọgụgụ isi dị elu dị n'akụkụ nkuku. Dọkịta Stanley Coren a ma ama bụ ọkà n'akparamàgwà mmadụ na onye edemede dere maka Psychology Today na ọ gbara otu nwoke ajụjụ ọnụ bụ onye, ​​​​na-efunarị ncheta oge dị mkpirikpi n'ihi mmerụ ahụ ụbụrụ na-emerụ ahụ n'oge ọ bụ nwata, dabere na nkịta enyemaka iji nyere ya aka "ncheta episodic ọhụrụ. Dịka ọmụmaatụ, anụ ụlọ ahụ gwara ya ebe ọ dọwara ụgbọ ala ya.

Ogologo oge ole ka nkịta na -echeta onye nwe ya gara aga?

Nchọpụta ahụ na-akwado echiche na ụmụ anụmanụ nwere ike icheta ndị nwe ha mbụ, mana ka amabeghị otú ha si echeta ha kpọmkwem. Dịka ọmụmaatụ, nkịta nke birila n'ọnọdụ ndị siri ike nwere ike jikọta mmetụta na-adịghị mma ma ọ bụ omume na-akpaghasị ya na ihe ụfọdụ ma ọ bụ ebe. 

Mana a maara nke ọma na nkịta na-atụ uche ndị nwe ha mgbe ha na-apụ, na-enwekwa obi ụtọ na-enweghị atụ mgbe ha laghachiri n'ụlọ.

Agbanyeghị, nke a apụtaghị na anụ ụlọ na-achọ ezinụlọ ọzọ agụụ. Ọ bụrụ na ị gbara nkịta gị gburugburu na ikuku ịhụnanya na nlekọta, ọ ga-enwe obi ụtọ ibi ndụ ugbu a ma nwee obi ụtọ ịnọ n'ụlọ ọhụrụ ya na-adịgide adịgide.