Nwamba ụlọ: akụkọ ihe mere eme nke ụlọ

Kedu ihe pusi gị na-eme ugbu a? Ị na-ehi ụra? Na-arịọ nri? Ị na-achọ òké egwuregwu ụmụaka? Kedu ka nwamba si pụta site na anụ ọhịa wee ghọọ ndị na-ahụ maka nkasi obi na ibi ndụ ụlọ?

Ọtụtụ puku afọ na mmadụ

Ruo n'oge na-adịbeghị anya, ndị ọkà mmụta sayensị kwenyere na anụ ụlọ nke nwamba malitere afọ itoolu na ọkara gara aga. Otú ọ dị, otu nnyocha gbara ọkpụrụkpụ nke e bipụtara n’akwụkwọ akụkọ bụ́ Science chepụtara na akụkọ ihe mere eme na mmalite nke nwamba dị ka ndị enyi mmadụ gara n’ihu n’ihu, ihe dị ka afọ 12 gara aga. Mgbe ndị ọkà mmụta sayensị nyochachara usoro mkpụrụ ndụ ihe nketa nke nwamba 79 na ndị nna ochie ha, ndị ọkà mmụta sayensị kwubiri na nwamba ọgbara ọhụrụ si n’otu ụdị ahụ pụta: Felis silvestris (nwamba ọhịa). Ezinụlọ ha mere na Middle East na Frtile Crescent, nke dị n'akụkụ osimiri Taịgris na Yufretis, nke gụnyere Iraq, Israel na Lebanon.

A maara na ọtụtụ ndị mmadụ na-efe nwamba ruo ọtụtụ puku afọ, na-ewere ha na ha bụ anụ ụlọ eze, na-eji olu dị oké ọnụ ahịa chọọ ha mma na ọbụna na-amụba ha mgbe ha nwụsịrị. Ndị Ijipt oge ochie na-azụ nwamba n'òtù nzuzo ma na-asọpụrụ ha dị ka anụmanụ dị nsọ (chi nwanyị nwamba kachasị ama Bastet). Ya mere, o doro anya na ọmarịcha mma anyị na-eche ka anyị fee ofufe kpamkpam.

Dị ka David Zaks si kwuo, na-ede akwụkwọ maka Smithsonian, mkpa nke usoro iheomume a degharịrị bụ na ọ na-eme ka ọ pụta ìhè na nwamba na-enyere ndị mmadụ aka ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ nkịta, dị nnọọ n'ikike dị iche.

Ka ohia

Dị ka Gwynn Gilford si dee n’akwụkwọ akụkọ bụ́ The Atlantic, ọkachamara n’ihe banyere mkpụrụ ndụ anụ ahụ́ nwamba bụ́ Wes Warren na-akọwa na “nwamba, n’adịghị ka nkịta, bụ nanị ọkara ndị mmadụ nwere.” Dị ka Warren si kwuo, ịzụ nwamba malitere site n'ịgbanwe mmadụ na obodo ọrụ ugbo. Ọ bụ ọnọdụ mmeri. Ndị ọrụ ugbo chọrọ nwamba iji mee ka òké pụọ n'ọba, nwamba na-achọkwa ebe nri a pụrụ ịdabere na ya, dị ka òké ejidere na ọgwụgwọ sitere n'aka ndị ọrụ ugbo.

Ọ na-apụta, na-azụ pusi - ọ ga-abụ enyi gị ruo mgbe ebighị ebi?

Ikekwe ọ bụghị, Gilford kwuru. Dị ka nchọpụta genome feline na-akwado, otu n'ime isi ihe dị iche n'ime ụlọ nke nkịta na nwamba bụ na nke ikpeazụ anaghị adabere kpamkpam na ụmụ mmadụ maka nri. "Nwamba ejidewo ọnụ ọgụgụ kasịnụ nke anụ ọ bụla, na-enye ha ohere ịnụ mmegharị nke anụ oriri ha," ka onye edemede dere. "Ha enwebeghị ike ịhụ ụzọ n'abalị na ịgbari nri nwere protein na abụba." Ya mere, n'agbanyeghị na nwamba na-ahọrọ nri a kwadebere nke mmadụ gosipụtara, ọ bụrụ na ọ dị mkpa, ha nwere ike ịga ichu nta.

Ọ bụghị onye ọ bụla nwere mmasị na nwamba

Akụkọ banyere nwamba maara ọtụtụ ihe atụ nke àgwà "dị mma", karịsịa na Middle Ages. Ọ bụ ezie na nkà ịchụ nta ha pụtara ìhè mere ka ha bụrụ anụmanụ ndị a ma ama, ụfọdụ na-akpachara anya maka ụzọ a na-apụghị ịgbagha agbagha na ụzọ ha si alụso anụ ahụ ọgụ. Ụfọdụ ndị mmadụ kwudịrị na nwamba bụ anụmanụ “ekwensu”. Na-agaghị ekwe omume nke zuru ezu domestication nakwa, n'ezie, na-egwuri megide ha.

Àgwà ịkpachapụ anya a banyere furries gara n'ihu n'oge ndị amoosu na-achụ nta na America - ọ bụghị oge kacha mma ịmụ nwamba! Dịka ọmụmaatụ, a na-ewere nwamba ojii n'ụzọ na-ezighị ezi dị ka ajọ ihe e kere eke na-enyere ndị nwe ha aka n'omume ọjọọ. N'ụzọ dị mwute, nkwenkwe ụgha a ka dị, ma ọtụtụ ndị mmadụ kwenyesiri ike na nwamba ojii adịghị egwu karịa ndị ikwu ha nke agba dị iche. Ọ dabara nke ọma, ọbụlagodi n'oge ọjọọ ahụ, ọ bụghị onye ọ bụla kpọrọ anụmanụ ndị a mara mma asị. Dị ka e kwuru na mbụ, ndị ọrụ ugbo na ndị obodo nwere ekele maka ọrụ dị ebube ha na-arụ n'ịchụ nta òké, n'ihi na ebuka ndị dị n'ọba ka dịgidere. Na ebe obibi ndị mọnk na-ama na-edebe ha dị ka anu ulo.

N'ezie, dị ka BBC si kwuo, ọtụtụ n'ime anụmanụ ndị a ma ama bi na England mgbe ochie. Otu nwa okorobịa aha ya bụ Richard (Dick) Whittington bịara London ịchọ ọrụ. Ọ zụtara nwamba ka ọ hapụ ụmụ oke n'ọnụ ụlọ elu ya. Otu ụbọchị, otu onye ahịa bara ọgaranya nke Whittington na-arụrụ ọrụ nyere ndị ohu ya ka ha nwetakwu ego site n’izite ụfọdụ ngwá ahịa maka ọrịre n’ụgbọ mmiri na-aga mba ofesi. Whittington enweghị ihe ọ ga-enye ma ọ bụghị nwamba. Ọ dabara nke ọma maka ya, ọ jidere oke niile nọ n'ụgbọ ahụ, mgbe ụgbọ mmiri ahụ rutere n'ikpere mmiri nke mba ofesi, eze ya zụtara pusi Whittington maka nnukwu ego. N'agbanyeghị na akụkọ banyere Dick Whittington enweghị nkwenye, pusi a aghọwo onye a ma ama na England.

nwamba ọgbara ọhụrụ

Ndị isi ụwa nwere ịhụnanya maka nwamba ekerewo òkè ha n'ime ka anụmanụ ndị a na-asọpụrụ anụ ụlọ. Winston Churchill, Prime Minista Britain n'oge Agha IIwa nke Abụọ na onye hụrụ anụmanụ n'anya, bụ onye ama ama maka idobe anụ ụlọ na ala Chartwell na ụlọ ọrụ gọọmentị ya. Na America, nwamba mbụ na White House bụ ọkachamma Abraham Lincoln, Tabby na Dixie. Ekwuru na Onye isi ala Lincoln hụrụ nwamba n'anya nke ukwuu nke na ọ chịkọtara anụ ndị kpafuru akpafu n'oge oge ya na Washington.

Agbanyeghị na ị gaghị ahụ nwamba uwe ojii ma ọ bụ nwamba nnapụta, ha na-enyere ọha mmadụ aka karịa ka ị chere, ọkachasị n'ihi mmuo ịchụ nta ha nke mbụ. Edebanyere nwamba n'ime ndị agha ka ha debe ihe oriri site n'osisi òké ma, ya mere, zọpụta ndị agha n'agụụ na ọrịa, dịka ọnụ ụzọ PetMD siri kwuo.

N'ịtụgharị uche na ogologo na ọgaranya akụkọ ihe mere eme nke nwamba dị ka anụ ụlọ, ọ gaghị ekwe omume ịza otu ajụjụ: ndị mmadụ na-azụ nwamba ma ọ bụ na ha họọrọ ibi ndụ na ndị mmadụ? Enwere ike ịza ajụjụ abụọ a nke ọma. Enwere njikọ pụrụ iche n'etiti ndị nwe nwamba na anụ ụlọ ha, na ndị hụrụ nwamba n'anya na-eji obi ụtọ na-efe ndị enyi ha nwere ụkwụ anọ n'ihi na ịhụnanya ha na-enweta na nloghachi na-akwụ ụgwọ ọrụ ha siri ike (na ntachi obi).